Skarga kasacyjna to nadzwyczajny środek zaskarżenia w procesie cywilnym przysługujący od prawomocnego wyroku sądu II Instancji lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania.
W praktyce najczęściej Klienci rozważają wniesienie skargi kasacyjnej w sytuacji, w której postępowanie przed sądem I Instancji oraz postępowanie apelacyjne zakończyło się niepowodzeniem i oddaleniem powództwa w całości, ewentualnie w istotnej części. Skorzystanie tej drogi postępowania umożliwia korektę nietrafnego i naruszającego interesy Klienta wyroku.
Warto jednak pamiętać, że nadzwyczajny charakter tego środka zaskarżenia sprawia, że nie jest to „kolejny” środek odwoławczy o charakterze postępowania „przed sądem III instancji”, ale szczególny mechanizm prawny dotyczący, jak zazwyczaj przyjmuje Sąd Najwyższy, spraw, w których ujawnia się problem prawny bądź poważna rozbieżność dotychczasowego orzecznictwa, mające istotne znaczenie dla interesu publicznego.
Nie jest to, z drugiej strony, wbrew pokutującym niekiedy stereotypom, środek zaskarżenia „hermetyczny”, na ogół niedostępny w praktyce dla obywatela – jeżeli zatem Państwa sprawa nie jest tego rodzaju, że skarga kasacyjna zostaje bezwzględnie wykluczona z uwagi na zbyt niską wartość sprawy bądź jej przedmiot (np. sprawy o rozwód), nie ma podstaw, by z góry rezygnować z rozważania tego środka prawnego. Podlega on natomiast szczególnym wymogom, które musi uwzględnić profesjonalny pełnomocnik prowadzący Państwa sprawę. Wśród wymogów formalnych skargi kasacyjnej szczególnie istotny w praktyce jest wymóg, zgodnie z którym skarga kasacyjna powinna zawierać wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienie (art. 3984 § 2 kodeksu postępowania cywilnego).
Sąd Najwyższy, na etapie tzw. przedsądu, przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli:
- w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne (rozumiane jako problem nowy i doniosły);
- istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów;
- zachodzi nieważność postępowania lub
- skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Skarga kasacyjna co do zasady nie może się opierać na polemice z ustaleniami faktycznymi, bądź dowodowymi dokonanymi przez sąd 2 instancji, ale musi forsować zarzuty o ściśle prawnym charakterze.
Spośród 4 przesłanek umożliwiających przyjęcie do rozpoznania skargi kasacyjnej, przesłanka nieważności postępowania dotyczy w praktyce relatywnie rzadkich uchybień proceduralnych, zaś podstawa oczywistej zasadności skargi kasacyjnej ma na celu sytuacje nadzwyczajne, dotyczące rażącej i bezdyskusyjnej dla każdego prawnika nieprawidłowości orzeczenia – bardzo często zatem nawet w zasadne przekonanie Klienta o niesprawiedliwości wyroku nie będzie jeszcze wystarczające do stwierdzenia oczywistej zasadności skargi kasacyjnej – chociaż i takie przypadki identyfikujemy.
Możliwe, że nawet wydanie wyroku budzącego wątpliwości i niekorzystnego dla strony nie będzie jeszcze samo w sobie podstawą do rozpoznania sprawy przez Sąd Najwyższy, co wynika właśnie z nadzwyczajnego charakteru tego postępowania.
W praktyce największe szanse przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania zaistnieją najczęściej w oparciu o pierwsze dwie przesłanki. W tym zakresie natomiast niezbędna jest nie tylko ogólna biegłość w zakresie prawa, ale również praktyczna znajomość specyfiki formułowania skargi kasacyjnej oraz bieżąca orientacja w zakresie przekrojowego stanu orzecznictwa sądów w Polsce. Kluczowe będzie przekonujące merytorycznie i formalnie zaprezentowanie Sądowi Najwyższemu problemu prawnego wynikającego z niekorzystnego dla Klienta wyroku jako zagadnienia nowego, skomplikowanego lub mającego potencjalnie powszechniejszy oddźwięk. Nasze doświadczenie obejmuje skuteczne występowanie przed Sądem Najwyższym w sprawach ze skarg kasacyjnych jak również obronę procesową przed skargą strony przeciwnej, w tym w sprawach o bardzo wygórowanej wartości przedmiotu zaskarżenia. Lojalnie, zgodnie z zasadami wykonywania zawodu, poinformujemy przy tym Klienta o braku dostatecznych podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej, a wstępna ocena zasadności wniesienia takiej skargi jest nieodpłatna.